Τα οφέλη της τυχαιότητας στην Οικονομία και Πολιτική

Τα οφέλη της τυχαιότητας στην Οικονομία και Πολιτική

Η πρόσφατη οικονομική κρίση, πέρα από τον πόνο που επέφερε στους λαούς, κλόνισε και τα θεμέλια των πλέον διαδεδομένων οικονομικών αρχών και δη της επικρατούσας Efficient Markey Hypothesis, (EMH) η οποία προυποθέτει τέλεια πληροφορημένα και ανεπηρέαστα από το περιβάλλον τους οικονομικά υποκείμενα. Σύμφωνα με την EMH οικονομικές φούσκες και κατάρρευση των αγορών είναι αδύνατον να υπάρξουν. Να όμως που υπήρξαν και φυσικά κάπου στο μέλλον καραδοκούν και άλλες. Είναι ενδιαφέρον να μετρήσει κανείς τα άρθρα που βγήκαν στο φως της δημοσιότητας τον τελευταίο καιρό από πολύ σημαντικούς οικονομολόγους, ανάμεσα σ' αυτους και ο Robert Shiller, ένας από τους τρεις νομπελίστες του 2013, επιχειρώντας να υπερασπιστούν την επιστημονική βάση των Οικονομικών, μπας και σώσουν κάτι από την υπόληψή τους. Ενδεικτικό είναι το άρθρο του "Ιs Economics a Science?" που δημοσιεύτηκε στο Project Syndicate τον περασμένο Νοέμβρη.  Η ταυτόχρονη βράβευση του Eugene Fama εκ των εμνευστών της EMH, αν μη τι άλλο δείχνει την προσπάθεια αντιστήριξης της νεοκλασσικής εκδοχής των οικονομικών από την ολοκληρωτική απαξίωση και κατάρρευση.

Η κοινή λογική λέει ότι ο πραγματικός κόσμος τον οποίο και θέλεις να αναπαραστήσεις, είναι αλλεργικός σε κάθε είδους τελειότητες. Αυτές είναι μόνο για φανταστικά δημιουργήματα. Για να έχουν το ελάχιστο νόημα οι διδαχές, οι συστάσεις και οι προβλέψεις των μοντέλων σου, θα πρέπει να λάβεις υπ' όψιν ένα σωρό παράγοντες οι οποίοι έχουν να κάνουν με καθ' όλα ατελή υποκείμενα και κατά συνέπεια με καθ' όλα ατελείς συμπεριφορές. Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες η αναπαράσταση θα τείνει να βρει και κάποια κοινά σημεία και με την πραγματικότητα.

Μια από τις αιτίες που οι άνθρωποι δεν φέρονται σαν ανεξάρτητα και απολύτως λογικά υποκείμενα, τα οποία διαβάζουν καθημερινά όλα τα έγκυρα οικονομικά περιοδικά και ακούνε ανελλιπώς τις ειδήσεις του Bloomberg με συνέπεια να γνωρίζουν επακριβώς τι κρύβεται πίσω από τα ακατάσχετα ανεβοκατεβάσματα του S&P500, είναι η αγελαία συμπεριφορά (herding behanior),  που τα διακρίνει. Όχι μόνο σαν οικονομικά υποκείμενα, αλλά και σαν πολιτικά. Ως προς το πρώτο, ενδεικτικό παράδειγμα είναι η συμπεριφορά του πλήθους το 1999 με το χρηματιστήριο, με τη γνωστή κατάληξη, ενώ ως προς το δεύτερο, είναι γνωστό το πώς η μετά κόπο αποκτηθεία μικρή δημοσκοπική διαφορά ενός κόμματος ως προς κάποιο άλλο ανταγωνιστικό, είναι δυνατόν να μεγεθυνθεί με πολύ μεγαλύτερο ρυθμό, όταν οι ψηφοφόροι πεισθούν ότι είναι αυτό που θα νικήσει στις εκλογές.

Ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Physical Review E88,062814 (2013), με τίτλο "Reducing financial avalanches by random investments" διερευνά το ρόλο που παίζουν οι τυχαίες επενδυτικές συμπεριφορές στο μετριασμό της πιθανότητας εμφάνισης φαινομένων κατάρρευσης στις χρηματιστηριακές αγορές. Το σκεπτικό του άρθρου είναι  ότι πίσω από μια φούσκα (χιονοστιβάδα σύμφωνα με τον τίτλο) τις περισσότερες φορές κρύβεται μια αγελαία συμπεριφορά, η οποία έρχεται φυσικά σε αντίθεση με την ορθολογικότητα που προυποθέτει η EMH. Η αγελαία συμπεριφορά συνίσταται στο ότι κάθε επενδυτής (κατά το άρθρο) επηρεάζεται, δηλαδή λαμβάνει πληροφορίες από τον διπλανό του, και αυτός από τον δικό του κ.ο.κ., με αποτέλεσμα η διάχυση και ενίσχυση της πληροφορίας σ' ένα μεγάλο δίκτυο να οδηγεί σε δυσάρεστα αποτελέσματα. Το φαινόμενο αυτό εμπίπτει σε μια ευρύτερη κατηγορία προβλημάτων της επιστήμης της πολυπλοκότητας, όπως για παράδειγμα οι σεισμοί, οι αμμόλοφοι και οι χιονοστιβάδες, τα μεγέθη των οποίων κατανέμονται σύμφωνα με το Νόμο του Εκθέτη, ή Νόμο της Ισχύος, (Power Law), όπου ναι μεν τα μικρά συμβάντα έχουν μεγάλες πιθανότητες να συμβούν, αλλά και τα μεγάλα συμβάντα, (μεγάλοι σεισμοί και καταποντισμοί, μεγάλες χιονοστιβάδες, και μεγάλα κραχ) αν και με μικρή πιθανότητα, μπορεί να είναι πολλά τον αριθμό, δηλαδή διόλου αμελητέα. Για τους αμμολόφους δείτε προηγούμενο κείμενο του blog με τίτλο "Ο θαυμαστός κόσμος των αμμολόφων και όχι μόνο".

 

Για να ξεφύγουν από τα συμπτώματα της αγελαίας συμπεριφοράς, οι ερευνητές Alessio Emanuele Biondo et al., αντικαθιστούν στο μοντέλο τους ένα μικρό ποσοστό "αγελαίων επενδυτών" με "τυχαίους επενδυτές", δηλαδή υποκείμενα τα οποία δεν ανταλλάσσουν πληροφορίες με κανέναν από το περιβάλλον, παρά βασίζουν τη στρατηγική τους σε εξωτερικές πληροφορίες, δηλαδή όσες παίρνουν από τους FT και το Bloomberg. Τα αποτελέσματα είναι καταπληκτικά:

1. με ένα ποσοστό τυχαιότητας της τάξης του 5%, η ισχύς ενός πιθανού κραχ μετριάζεται κατά 5 φορές. Δηλαδή, ένα μικρό μόνο ποσοστό "τυχαίων" επενδυτών κατανεμημένων τυχαία στην αγορά μπορεί να αποτρέψει την εμφάνιση καταστροφικών φαινομένων. 

2. τα κέρδη που  αποκομίζουν οι "τυχαίοι" επενδυτές είναι κατά μέσον όρο μεγαλύτερα από τα κέρδη αυτών που ακολούθησαν τυφλά το πλήθος. Σύμφωνα με το προηγούμενο μοντέλο, αν αρχικά όλοι οι επενδυτές είχαν αρχικό κεφάλαιο κατα μέσο όρο 1000 ευρώ, μακροπρόθεσμα οι "αγελαίοι" βρέθηκαν με 767 ευρώ, και οι "τυχαίοι" με 923 ευρώ. 

Αυτό, δηλαδή που καταφέρνει η τυχαιότητα είναι να σπάσει κάποιους δρόμους ροής και ενίσχυσης της πληροφορίας. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο δρα και σε μικρότερα φυσικά συστήματα, σε μικροσκοπικό επίπεδο.

Αλλά έτσι δρα και στην Πολιτική και συγκεκριμένα στις πολιτικές αποφάσεις, όπου κι εδώ, περισσότερο από οπουδήποτε αλλού παρατηρείται το herding phenomenon μεταξύ των βουλευτών. Σε προηγούμενο πάλι κείμενό μας με τίτλο "Κληρωτή Δημοκρατία" είχαμε παρουσιάσει άρθρο της ίδιας ομάδας ερευνητών, στο οποίο εξεταζόταν η θετική επίδραση των κληρωτών, τυχαίων βουλευτών, στην αποτελεσματική λειτουργία του κοινοβουλίου, όπου η αποτελεσματικότητα οριζόταν με βάση το γινόμενο των εξής 2 ποσοτήτων: το ποσοστό των νομοσχεδίων που έχουν ψηφιστεί, από το σύνολο των προταθέντων, και τον μέσο όρο του κοινού καλού που κάθε τέτοιο νομοσχέδιο ενσωματώνει. 

Έτσι με βάση το προτεινόμενο μοντέλο για κάθε κοινοβούλιο, αναλόγως του ποσοστού που καθένα από τα δυο κυρίαρχα κόμματα κατέχει, δηλαδή αναλόγως του συσχετισμού δυνάμεων, υπολογίζεται και ένας optimum αριθμός τυχαίων, κληρωτών βουλευτών, έτσι ώστε να μεγιστοποιείται η οφέλεια του εν λόγω κοινοβουλίου. Όταν τα δυο κόμματα είναι σχεδόν ισοδύναμα, τότε αρκεί ένα μικρό ποσοστό κληρωτών, για παράδειγμα στο 4%. Όταν όμως η διαφορά στις έδρες είναι πολύ μεγάλη, τότε απαιτείται ένα αντιστοίχως μεγάλο ποσοστό κληρωτών, που να πλησιάζει έως και τις μισές έδρες.

Είναι εντυπωσιακό και πέρα από τη διαίσθηση, πώς η εισαγωγή της τυχαιότητας σε διαφορετικές σφαίρες της κοικωνικής ζωής μπορεί να παράξει τόσο ευεργετικά αποτελέσματα.

http://e-cynical.blogspot.gr/

Reuters: Δήμευση καταθέσεων για τη σωτηρία των τραπεζών

Οι καταθέσεις 500 εκατομμυρίων πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση μακροπρόθεσμων επενδύσεων για την τόνωση της οικονομίας και για τη γεφύρωση του χάσματος που άφησαν οι τράπεζες λόγω της οικονομικής κρίσης, αναφέρει έγγραφο της ΕΕ, που έχει στην κατοχή του το πρακτορείο Reuters. «Η οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση έχει μειώσει την ικανότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα να διοχετεύσει κεφάλαια στην πραγματική οικονομία, ιδίως των μακροπρόθεσμων επενδύσεων», αναφέρει το έγγραφο.

Οι τράπεζες έχουν εκφράσει παράπονα ότι εμποδίζονται από τον δανεισμό της οικονομίας λόγω των κανονισμών που θεσπίστηκαν μετά την κρίση αναγκάζοντάς τις να κρατούν πολύ μεγαλύτερα “μαξιλάρια” ασφαλείας κεφαλαίων και ρευστότητας.

Το έγγραφο αναφέρει ότι η «καταλληλότητα» των κανόνων κεφαλαιακής επάρκειας και ρευστότητας της ΕΕ για τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση θα αναθεωρηθεί κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο ετών, μια διαδικασία κατά την οποία ενδέχεται να ελεγχθούν στις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού για την αποτροπή του κινδύνου οι τράπεζες της ΕΕ να έχουν ένα αθέμιτο πλεονέκτημα.

Το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ θα ολοκληρώσει επίσης μια μελέτη, από το τέλος του τρέχοντος έτους, σχετικά με τη σκοπιμότητα της καθιέρωσης ενός λογαριασμού ταμιευτηρίου της ΕΕ, ανοικτού σε άτομα των οποίων τα κεφάλαια θα μπορούσαν να συνενωθούν και να επενδυθούν σε μικρές επιχειρήσεις. Η Επιτροπή σχεδιάζει επίσης να μελετήσει το κατά πόσο οι αλλαγές που απαιτούνται για τη χρηματοδότηση των μικρών επιχειρήσεων, δημιουργώντας ρευστότητα και διαφάνεια στην δευτερογενή αγορά για τις συναλλαγές εταιρικών ομολόγων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ 10 ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΛΑΘΗ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΟΒΟΥΝ ΠΟΛΥΤΙΜΑ ΧΡΟΝΙΑ ΖΩΗΣ ; ...

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ 10 ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΛΑΘΗ ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΟΒΟΥΝ ΠΟΛΥΤΙΜΑ ΧΡΟΝΙΑ ΖΩΗΣ ; ...

Όταν νιώθουμε καλά είναι λογικό να γινόμαστε λίγο πιο παράτολμοι και να μη δίνουμε σημασία σε πράγματα που μπορεί να μας στοιχίσουν αργότερα..

Αν θέλουμε όμως να γλιτώσουμε μερικές επισκέψεις στο γιατρό όσο περνούν τα χρόνια, καλό θα είναι να πάρουμε τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα. 

Πόσες φορές έχετε πει έστω και μία από τις παρακάτω 10 φράσεις; 

1. Τα πατατάκια δεν είναι ανθυγιεινά 
Αντιθέτως, τα πατατάκια είναι ο εχθρός! Αν θέλουμε να φάμε πατάτες πρέπει να τις βράζουμε ή να τις ψήνουμε στο φούρνο. Τα τυποποιημένα πατατάκια περιέχουν βλαβερά λιπαρά που αυξάνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα. Το αποτέλεσμα είναι ο κίνδυνος καρδιοπάθειας και εγκεφαλικού. 

2. Παίρνω το αυτοκίνητο για να πάω στο περίπτερο 
Κάθε μορφή σωματικής άσκησης βοηθά στην καλύτερη κυκλοφορία του αίματος. Δεν είναι ανάγκη να πηγαίνουμε καθημερινά στο γυμναστήριο, όμως πρέπει να εκμεταλλευόμαστε κάθε ευκαιρία να κινηθούμε. 

3. Δεν πίνω ποτέ νερό 
Τα αναψυκτικά δεν είναι υποκατάστατο του νερού. Στην πραγματικότητα, τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει το νερό. Κάθε σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού βασίζεται στο νερό. Η αφυδάτωση δεν αποκαθίσταται με τα αναψυκτικά, καθώς περιέχουν τεράστιες ποσότητες ζάχαρης. 

4. Βάζω πολύ αλάτι παντού 
Η αυξημένη κατανάλωση αλατιού έχει σαν αποτέλεσμα την υπέρταση. Το αλάτι κάνει το σώμα να αποθηκεύει περισσότερο νερό κι έτσι η αρτηριακή πίεση αυξάνεται. Όσο πιο υψηλή είναι η αρτηριακή πίεση, τόσο περισσότερο καταπονείται η καρδιά. 

5. Δε χρειάζεται να χρησιμοποιήσω προφυλακτικό 
Το προφυλακτικό δεν χρησιμοποιείται μόνο για την πρόληψη μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα παρουσιάζουν τεράστια έξαρση τα τελευταία χρόνια κι έτσι η προφύλαξη είναι επιτακτική στο σεξ. 

6. Καπνίζω, αλλά το έχω περιορίσει πολύ 
Τα λίγα τσιγάρα είναι σίγουρα καλύτερα από τα πολλά, είναι όμως χειρότερα από το καθόλου! Το κάπνισμα προκαλεί βλάβες σε κάθε σύστημα του οργανισμού και κόβει χρόνια ζωής. 

7. Δεν πίνω αλκοόλ μετά τις 9 οπότε μπορώ να πάρω υπνωτικά χάπια 
Ο συνδυασμός αλκοόλ και συνταγογραφούμενων υπνωτικών οδηγεί σε προβλήματα υγείας και όχι στον καλύτερο ύπνο. 

8. Δεν πηγαίνω στο γιατρό γιατί νιώθω μια χαρά 
Η πρόληψη είναι απαραίτητη εάν θέλουμε να αποφύγουμε σοβαρές ασθένειες. Η κολονοσκόπηση, η μαστογραφία και το τεστ Παπ είναι απαραίτητα ώστε να παρακολουθούμε την πορεία της υγείας μας. 

9. Ακούω μια χαρά, απλώς έχει παντού φασαρία 
Η απώλεια ακοής είναι μια φυσιολογική εξέλιξη όσο μεγαλώνουμε. Αν και δεν πέθανε ποτέ κανείς από κώφωση, η ποιότητα ζωής μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο καλά ακούμε. 

10. Δε χρειάζομαι γυαλιά, χρειάζομαι πιο μακριά χέρια 
Η πρεσβυωπία είναι μία ακόμη φυσιολογική εξέλιξη στην πορεία της ζωής. Ακόμη κι αν εμφανιστεί νωρίς τα γυαλιά είναι απαραίτητα και διευκολύνουν τη ζωή μας. Πολλά μπορούν να συμβούν άλλωστε αν δε διαβάσουμε σωστά την ημερομηνία λήξης σε μια συσκευασία.

http://politikologia1.blogspot.gr/2014/02/10_17.html

Επιστήμονες θα δημιουργήσουν το πιο ψυχρό σημείο στο Σύμπαν, στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (video)

Επιστήμονες θα δημιουργήσουν το πιο ψυχρό σημείο στο Σύμπαν, στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (video)

Το πιο ψυχρό σημείο στο Σύμπαν σκοπεύουν να δημιουργήσουν επιστήμονες προκειμένου να εξερευνήσουν άγνωστα κβαντικά φαινόμενα.

Όταν άτομα ρουβιδίου και νατρίου ψυχθούν σε θερμοκρασίες κοντά στο απόλυτο μηδέν    (-273.15 οC) συμπεριφέρονται ως μία διαφορετική κατάσταση της ύλης, που ονομάζεται συμπύκνωμα Bose-Einstein από τα ονόματα των εμπνευστών της.
Σε αυτή την κατάσταση, τα άτομα συμπεριφέρονται και ως κύματα, δημιουργώντας ένα ενδιαφέρον φαινόμενο όπου η ανάμειξη δύο διαφορετικών ατόμων μπορεί να προκαλέσει τη συμβολή τους, κατά την οποία η κορυφή από
το ένα κύμα είναι δυνατό να ακυρωθεί από τη λακκούβα του άλλου, ούτως ώστε το άθροισμα των δύο ατόμων να ισούται με μηδέν άτομα!

Το πείραμα θα εξελιχθεί στο Εργαστήριο Ψυχρών Ατόμων (Cold Atom Lab) της NASA, το οποίο μάλιστα θα μεταφερθεί το 2016 στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) σε τροχιά γύρω από τη Γη. Έχοντας τη δυνατότητα να ψυχράνει τα σωματίδια σε θερμοκρασίες 100 pico-Κέλβιν (ένα pico ισούται με το ένα τρισεκατομμυριοστό) πάνω από το απόλυτο μηδέν,  το Cold Atom Lab, θα δώσει στους επιστήμονες την ευκαιρία να μελετήσουν τα συμπυκνώματα Bose-Einstein στις χαμηλότερες θερμοκρασίες που έχουν εξεταστεί ποτέ, αφού τα συγκεκριμένα άτομα θα είναι κατά τη διάρκεια του πειράματος τα πιο ψυχρά σωματίδια στο γνωστό Σύμπαν.
H μεταφορά του πειράματος στον ISS σε λίγα χρόνια θα γίνει προκειμένου να μελετηθούν τα κβαντικά φαινόμενα σε ένα περιβάλλον στο οποίο η επίδραση της βαρύτητας δεν είναι αντιληπτή. H απουσία των βαρυτικών επιταχύνσεων θα επιτρέψει μάλιστα στους επιστήμονες να ψυχράνουν τα άτομα ακόμη περισσότερο από όσο στη Γη, αφού η θερμοκρασία ενός αερίου είναι ένα μέτρο της ταχύτητας των ατόμων που περιέχονται σε αυτό.

Τα πρακτικά οφέλη από αυτήν την έρευνα είναι η κατασκευή ατομικών λέιζερ, κβαντικών αισθητήρων και συμβολόμετρων υψηλής ακριβείας. Εάν επίσης οι ερευνητές καταφέρουν να επιτύχουν τις θερμοκρασίες ρεκόρ που ελπίζουν, τα «κυματοπακέτα» που θα μελετήσουν μπορεί να έχουν μέγεθος ίσο ακόμη και με μία ανθρώπινη τρίχα, με αποτελέσματα δηλαδή ορατά στο ανθρώπινο μάτι.
                       
Από το thecuriosityofcat

Διχάζει ο ενεργειακός θησαυρός της Ευρώπης

Φεβρουαρίου 9, 2014 in σχολιαστής

Οι γενιές μας θα περάσουν στην ιστορία ως μεγάλοι βρομύλοι στα περιβαλλοντικά θέματα 

http://www.kathimerini.gr/752973/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/dixazei-o-energeiakos-8hsayros-ths-eyrwphs

Διχάζει ο ενεργειακός θησαυρός της Ευρώπης

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

Διχασμένη παραμένει η Ευρώπη σχετικά με την πολιτική που σκοπεύει να ακολουθήσει στον κλάδο του σχιστολιθικού αερίου. Χώρες όπως η Γαλλία (όπου ενδεχομένως να βρίσκονται τα μεγαλύτερα κοιτάσματα στο υπέδαφος της Ε.Ε.) και η Βουλγαρία έχουν απαγορεύσει την «υδραυλική ρωγμάτωση» (ή fracking), τη διαδικασία δηλαδή που απαιτείται για την απελευθέρωση του φυσικού αερίου που είναι παγιδευμένο μέσα σε σχιστολιθικά πετρώματα.

Στη Γερμανία, η αντικατάσταση του FDP (Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα) από το SPD (Σοσιαλδημοκράτες) στον κυβερνητικό συνασπισμό συνοδεύτηκε από ένα μορατόριουμ στις έρευνες έως ότου επιλυθούν τα περιβαλλοντικά ζητήματα που προκύπτουν από τη διαδικασία.

Οι υπέρμαχοι

Στην άλλη άκρη του φάσματος, η Πολωνία, απτόητη παρά τις νέες, δραστικά συρρικνωμένες εκτιμήσεις για κοιτάσματα και τις αποχωρήσεις ξένων πολυεθνικών, έχει συστήσει μία κοινοπραξία κρατικών εταιρειών πετρελαίου, εξορύξεων και ηλεκτρισμού, για να συνεχίσει τις έρευνες για μη συμβατικό αέριο.

Στη Βρετανία, ο Ντέιβιντ Κάμερον ισχυρίζεται ότι το μυστικό της βιομηχανικής αναγέννησης της χώρας του κρύβεται στα πετρώματα του σχιστόλιθου του Μπόουλαντ, στον αγγλικό Βορρά, και στα άλλα κοιτάσματα της χώρας.

Προ ολίγων ημερών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε σύσταση με ένα βασικό πλαίσιο αρχών που θα διέπουν το fracking στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οπως σημειώνεται στη σύσταση, «η περιβαλλοντική νομοθεσία της Ενωσης καταρτίστηκε σε μια εποχή κατά την οποία η υδραυλική ρωγμάτωση μεγάλου όγκου δεν χρησιμοποιείτο στην Ευρώπη. Συνεπώς, ορισμένες περιβαλλοντικές πτυχές που σχετίζονται με την έρευνα και την παραγωγή των υδρογονανθράκων για τις οποίες χρησιμοποιείται αυτή η πρακτική δεν καλύπτονται πλήρως από την ισχύουσα ενωσιακή νομοθεσία, ιδίως σε ό,τι αφορά τον στρατηγικό σχεδιασμό, την αξιολόγηση των υπόγειων κινδύνων, την ακεραιότητα των φρεάτων, τη βασική και την επιχειρησιακή παρακολούθηση, τη δέσμευση των εκπομπών μεθανίου και την κοινοποίηση πληροφοριών σχετικά με τις χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε κάθε φρέαρ».

Κανόνες από την Ε.Ε.

Η θέσπιση κοινών ελάχιστων αρχών, κατά την Κομισιόν, «θα εξασφαλίζει ίσους όρους ανταγωνισμού και θα βελτιώνει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς ενέργειας. Επίσης, αναμένεται ότι οι σαφείς και διαφανείς κανόνες θα μετριάσουν τις ανησυχίες του κοινού και ενδεχομένως την αντίθεσή του στην ανάπτυξη της εκμετάλλευσης του σχιστολιθικού αερίου».

Με λίγα λόγια, οι Βρυξέλλες είπαν στα κράτη-μέλη ότι, υπό την προϋπόθεση του σεβασμού των ελάχιστων αυτών κοινών αρχών (που δεν είναι καν νομικά δεσμευτικές), το καθένα είναι ελεύθερο να διαμορφώσει τη δική του πολιτική σχετικά με το σχιστολιθικό αέριο – μια στάση παρεμφερή με αυτή που τήρησε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ έναντι των πολιτειών.

Δεν είναι Αμερική

Για μια σειρά λόγων, ωστόσο, θεωρείται εξαιρετικά αμφίβολο ότι η αμερικανική σχιστολιθική επανάσταση μπορεί να επαναληφθεί στην Ευρώπη, μειώνοντας τις τιμές της ενέργειας για τη βιομηχανία και οδηγώντας ακόμα και στον επαναπατρισμό βιομηχανικών θέσεων εργασίας από χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Ενας βασικός λόγος αφορά τη γεωλογική δομή των ευρωπαϊκών κοιτασμάτων. Σύμφωνα με τη Φλόρενς Τζένι του Ινστιτούτου Ενεργειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης («Can Unconventional Gas be a Game-Changer in European Gas Markets? »): «Συγκρινόμενες με τη Βόρεια Αμερική, οι λεκάνες μη συμβατικού αερίου της Ευρώπης τείνουν να είναι μικρότερες, τεκτονικά πιο περίπλοκες και οι γεωλογικές μονάδες φαίνεται να είναι πιο κατακερματισμένες.

Επιπλέον, οι (ευρωπαϊκοί) σχιστόλιθοι τείνουν να βρίσκονται βαθύτερα, να είναι θερμότεροι και πιο πεπιεσμένοι (…) και με περισσότερο άργιλο στη σύστασή τους». Αυτό σημαίνει ότι το κόστος της εξόρυξης θα είναι αυξημένο και τα αποτελέσματά της πιο αβέβαια.

Το κόστος θα είναι αυξημένο επίσης γιατί οι περιβαλλοντικοί κανονισμοί στις ευρωπαϊκές χώρες θα είναι αυστηρότεροι από ό,τι σε αμερικανικές πολιτείες με ιστορικό φιλικών σχέσεων με τον κλάδο των υδρογοναθράκων, όπως το Τέξας και η Πενσιλβάνια.

Διαδηλώσεις στην Αγγλία

Ενα ακόμη πρόβλημα είναι πως οι περιοχές όπου βρίσκονται τα ευρωπαϊκά κοιτάσματα τείνουν να είναι πολύ πιο πυκνοκατοικημένες από τις αντίστοιχες αμερικανικές, κάτι που συνεπάγεται μεγαλύτερες αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών. Σύμφωνα με τoν Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA), «αφού ξεκινήσει η εξόρυξη, συνήθως είναι σε λειτουργία όλο το 24ωρο, προκαλώντας θόρυβο και αναθυμιάσεις από τις ντιζελογεννήτριες, απαιτώντας φώτα τη νύχτα και δημιουργώντας μια σταθερή ροή δρομολογίων φορτηγών» που μεταφέρουν το νερό που απαιτείται, σε μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει «από μερικές ημέρες έως αρκετούς μήνες».

Οι διαδηλωτές που κατασκήνωσαν τον περασμένο Αύγουστο έξω από το χωριό Μπάλκομπ στo δυτικό Σάσεξ στη νότια Αγγλία, τασσόμενοι κατά των ερευνών για πετρέλαιο που σχεδίαζε στην περιοχή η αμερικανική εταιρεία Cuadrilla, η οποία είχε πάρει άδεια και για fracking, αποτελούν χαρακτηριστικό προοίμιο του τι μπορεί να επακολουθήσει αν ο Κάμερον επιμείνει στα σχιστολιθικά του οράματα.

Τρίτον, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, οι ιδιοκτήτες γης στην Ευρώπη δεν αποκτούν δικαιώματα και επί του ορυκτού πλούτου που βρίσκεται στο υπέδαφος των οικοπέδων του. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα έχουν τα ίδια κίνητρα να στηρίξουν τις έρευνες όπως οι Αμερικανοί.

Πρώτες ενδείξεις σε Ηπειρο και Θράκη 

Υπάρχουν τέσσερις εκτεταμένες λεκάνες σχιστολιθικού αερίου στα εδάφη της Ε.Ε.: από την ανατολική Δανία και τη νότια Σουηδία έως τη νοτιοανατολική Πολωνία προς τα νότια και τις χώρες της Βαλτικής προς τα βόρεια· από τη βορειοδυτική Αγγλία έως τη βόρεια Γερμανία μέσω της Ολλανδίας· από τη νότια Αγγλία έως την περιοχή του Παρισιού στη Γαλλία· και από τη Σλοβακία και την Ουγγαρία νότια μέσω της Ρουμανίας έως τις βουλγαρικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Οπως σημειώνει το Oxford Institute for Energy Studies, οι εκτιμήσεις για τα μεγέθη του αερίου που μπορεί να ανακτηθεί διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, γιατί έχουν γίνει πολύ λίγες δοκιμαστικές γεωτρήσεις στη Γηραιά Ηπειρο. Σύμφωνα με μία ανασκόπηση υπαρχουσών πηγών που διεξήγαγε το Joint Research Centre της Ε.Ε. το 2012, η χαμηλή εκτίμηση ήταν 2,3 τρισ. κυβικά μέτρα (έναντι 13 τρισ. στις ΗΠΑ), η καλύτερη εκτίμηση ήταν 15,9 τρισ. κ.μ. (20 τρισ. στις ΗΠΑ) και η υψηλή εκτίμηση ήταν 17,6 τρισ. κ.μ. (47 τρισ. στις ΗΠΑ). Καθώς αυξάνονται οι δοκιμαστικές γεωτρήσεις, είναι πιθανό οι εκτιμήσεις αυτές να πολλαπλασιαστούν. (Ωστόσο, στην Πολωνία, οι τελευταίες μετρήσεις της Γεωλογικής Εταιρείας της χώρας ήταν χαμηλότερες κατά 90% από τις προηγούμενες εκτιμήσεις.) Στην Ελλάδα, προκαταρκτική μελέτη του ΙΓΜΕ το 2011 βρήκε ενδείξεις αποθεμάτων στην Ηπειρο και τη Θράκη (κυρίως στην περιοχή της Ορεστιάδας). Εκτοτε δεν έχουν υπάρξει πιο λεπτομερείς μελέτες, που να επιβεβαιώνουν την ύπαρξη κοιτασμάτων και το μέγεθός τους, που ωστόσο δεν εκτιμάται ότι είναι μεγάλο.

Τι μπορεί να προκαλέσει ένα «πηγάδι» 3.000 μέτρων

Πέρα από το θέμα του κόστους και της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας, το δεύτερο βασικό επιχείρημα υπέρ της εκμετάλλευσης των σχιστολιθικών κοιτασμάτων συνδέεται με την ενεργειακή ασφάλεια. Οπως σημειώνει στην «Κ» η Νίκη Τζαβέλα, ευρωβουλευτής και εισηγήτρια έκθεσης για το σχιστολιθικό αέριο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: «Μόνο αν ξαναρχίσει να παράγει τον ενδογενή πλούτο της θα μπορέσει η Ευρώπη, και κατά επέκταση τα κράτη-μέλη, να ορίσουν καλύτερες ενεργειακές τιμές και να μην εξαρτιόμαστε από την πολιτική της Gazprom, που ορίζει τις τιμές φυσικού αερίου σύμφωνα με τον δείκτη του αργού πετρελαίου». Επιπλέον, όπως εξηγεί, «ο συνδυασμός παραγωγής φυσικού αερίου στην Ευρώπη και το ενδεχόμενο εμπορικής συμφωνίας Ε.Ε.-ΗΠΑ που θα συμπεριλαμβάνει την εισαγωγή αμερικανικού αερίου θα αλλάξουν τις ισορροπίες στην αγορά».

Ο κυριότερος ανασταλτικός παράγοντας για την ανάπτυξη του σχιστολιθικού αερίου στην Ευρώπη είναι οι φόβοι για τις περιβαλλοντικές συνέπειες. Η «υδραυλική ρωγμάτωση» συνίσταται, σε πρώτη φάση, στην κάθετη γεώτρηση (σε βάθος τουλάχιστον 2-3 χλμ.) προς αναζήτηση του σχιστολιθικού στρώματος. Στη συνέχεια, γίνεται οριζόντια γεώτρηση του στρώματος, το πηγάδι επενδύεται με χάλυβα και τσιμέντο και γίνεται έγχυση νερού που περιέχει άμμο και χημικές ουσίες, με πολύ υψηλή πίεση. Το υγρό αυτό μείγμα δημιουργεί μικρές ρωγμές στον σχιστόλιθο, από τις οποίες αντλείται το παγιδευμένο αέριο.

Στους πιθανούς κινδύνους συγκαταλέγονται η μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα, η απελευθέρωση μεθανίου (ενός αερίου του θερμοκηπίου πολύ πιο ρυπογόνου από το διοξείδιο του άνθρακα) στην ατμόσφαιρα, η κυκλοφοριακή συμφόρηση και η πρόκληση σεισμών. Το περιβαλλοντικό λόμπι τάσσεται κατά του fracking, αναδεικνύοντας, εκτός από τους περιβαλλοντικούς κινδύνους, τις ψευδαισθήσεις σχετικά με τα πιθανά οφέλη του. Οπως σημείωνε προ μηνών το ευρωπαϊκό τμήμα της ΜΚΟ Friends of the Earth, «το σχιστολιθικό αέριο στην Ευρώπη, αν αποδειχθεί οικονομικά εφικτό, θα καταφθάσει με αργούς ρυθμούς, σε πολύ υψηλότερες τιμές από ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες και θα είναι βιώσιμο μόνο αν υποστηριχθεί από μαζικές επιδοτήσεις από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Οι επιδοτήσεις αυτές θα στήριζαν μία τεχνολογία που μολύνει τα αποθέματα υδάτων, διακινδυνεύει την υγεία των ανθρώπων και συμβάλλει στην επικίνδυνη κλιματική αλλαγή».

Η αναφορά στην κλιματική αλλαγή δεν είναι τυχαία. Οι υποστηρικτές του σχιστολιθικού αερίου χρησιμοποιούν μεταξύ άλλων και το περιβαλλοντικό επιχείρημα ότι η διάδοσή του θα οδηγήσει σε αντικατάσταση του άνθρακα και σε μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Στην Πολωνία, για παράδειγμα, όπου άνω του 90% της ηλεκτρικής ενέργειας εξακολουθεί να παράγεται από άνθρακα (κυρίως λιγνίτη), η στροφή –αν ευοδωθεί– στο σχιστολιθικό αέριο θα έχει ακριβώς αυτό το αποτέλεσμα. Στις ΗΠΑ, που δεν έχουν θεσπίσει σύστημα εμπορίας ρύπων και που δεν επικύρωσαν το Πρωτόκολλο του Κιότο, οι εκπομπές αερίων που συνδέονται με την καύση άνθρακα μειώθηκαν κατά 3,8% το 2012, κυρίως χάρη στην ευρεία υιοθέτηση του σχιστολιθικού αερίου.

Εξαγωγή άνθρακα

Ωστόσο, μία κρίσιμη παράπλευρη συνέπεια της εξέλιξης αυτής ήταν η εξαγωγή άνθρακα από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη. Οπως δηλώνει στην «Κ» ο Τζο Χένον, εκπρόσωπος Περιβάλλοντος της Κομισιόν, «είναι δύσκολο να γνωρίζουμε» αν μακροπρόθεσμα μπορεί το εγχώρια παραγόμενο σχιστολιθικό αέριο να αντικαταστήσει τον άνθρακα και να συμβάλει στην άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής. Οπως τονίζει δε, η αντικατάσταση αυτή δεν πρέπει να έχει τις ίδιες συνέπειες με το αμερικανικό προηγούμενο (την εκτόπιση των εκπομπών άνθρακα σε άλλη περιοχή του πλανήτη χωρίς τη μείωσή τους).

Σύμφωνα με τον Δημήτρη Ιμπραήμ, επικεφαλής εκστρατειών του ελληνικού τμήματος της Greenpeace, η Ευρώπη θα έπρεπε να δώσει έμφαση σε άλλες μεθόδους καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, αντί της προώθησης του μη συμβατικού αερίου. Για την Ελλάδα συγκεκριμένα, εκφράζει την ανησυχία ότι η δίψα για επενδύσεις θα οδηγήσει σε «χαλαρή περιβαλλοντική νομοθεσία» σχετικά με την εκμετάλλευση του σχιστολιθικού αερίου, που συνεπάγεται αύξηση των περιβαλλοντικών και άλλων κινδύνων.

Οπως εξηγεί ο κ. Χένον, η Κομισιόν επέλεξε τον δρόμο της μη δεσμευτικής σύστασης, γιατί «η διαδικασία νομοθέτησης θα ήταν ιδιαίτερα περίπλοκη και ενδέχεται να μην είχε ολοκληρωθεί πριν από το 2017». Ωστόσο, καθώς οι δοκιμαστικές γεωτρήσεις πολλαπλασιάζονται, η Επιτροπή «θα παρακολουθεί στενά την εφαρμογή της σύστασης» και θα την επανεξετάσει «18 μήνες μετά τη δημοσίευσή της». Και σημειώνει με νόημα ο εκπρόσωπος Περιβάλλοντος, «αν δούμε τότε ότι είναι απαραίτητο, θα λάβουμε νομοθετική πρωτοβουλία».http://panosz.wordpress.com/2014/02/09/sxoliasths-fracking-ee/

About these ads

Ποιες μεγάλες υποθέσεις φοροδιαφυγής απέστειλε στον εισαγγελέα το ΣΔΟΕ

Ποιες μεγάλες υποθέσεις φοροδιαφυγής απέστειλε στον εισαγγελέα το ΣΔΟΕ

Εργολάβοι κροίσοι και αγρότες εκατομμυριούχοι

Στον αρμόδιο Οικονομικό Εισαγγελέα και τις ΔΟΥ απέστειλε το ΣΔΟΕ σημαντικές περιπτώσεις φοροδιαφυγής, αδήλωτων εισοδημάτων και λαθρεμπορίου που εντόπισε κατά τους ελέγχους ηια την πάταξη του οικονομικού εγκλήματος, που έκανε τον Ιανουάριο.
Μεταξύ άλλων πρόκειται για περιπτώσεις φοροδιαφυγής που αφορούν σε επιχειρήσεις με εικονικά και πλαστά φορολογικά στοιχεία, πολιτικό πρόσωπο και μέντιουμ, πανεπιστημιακά ιδρύματα και γιατρούς, αλλά και αδικαιολόγητες τραπεζικές καταθέσεις διευθύντριας νοσοκομείου.
Ειδικότερα όπως ανακοίνωσε το ΣΔΟΕ πρόκειται για τις παρακάτω περιπτώσεις:
Στην Αττική

• Δέκα επιχειρήσεις έλαβαν εικονικά φορολογικά στοιχεία ύψους 10.865.000 ευρώ.

• Εννέα επιχειρήσεις εξέδωσαν πλαστά και εικονικά στοιχεία ύψους 6.470.000 ευρώ.

• Επιχείρηση με αντικείμενο αγοραπωλησία χρυσών λιρών, δεν εξέδωσε για το 2013 φορολογικά στοιχεία ύψους 9.528.000 ευρώ και δεν καταχώρησε για τα έτη 2011 και 2012 φορολογικά στοιχεία αγορών 11.489.000 ευρώ.

• Ιατρός χειρουργός οφθαλμίατρος δεν εξέδωσε αποδείξεις προς ασθενείς ύψους 1.561.000 ευρώ.

• Δημοτική Επιχείρηση δήμου της Αττικής δεν εξέδωσε σε 932 πελάτες φορολογικά στοιχεία ύψους 54.794 ευρώ.

• Κατάστημα ενδυμάτων στον Ταύρο με ενδύματα προελεύσεως Κίνας, δεν έλαβε παραστατικά για αγορές 353.000 ευρώ.

• Σε δύο επιχειρήσεις, καφετέρια και εστιατόριο, διαπιστώθηκε κατά τον έλεγχο από το ΣΔΟΕ ότι χρησιμοποιούσαν παραποιημένο σύστημα- μηχανισμό Η/Υ ώστε να μην εμφανίζονται τα έσοδα σε 7420 συναλλαγές.

Η Επιχειρησιακή Διεύθυνση Ειδικών Υποθέσεων Αθηνών (ΕΔΕΥΑ), στα πλαίσια ερευνών με παράνομες χρηματοδοτήσεις- επιδοτήσεις, διαπίστωσε και υπέβαλε έξι πορίσματα για έκδοση και λήψη εικονικών φορολογικών στοιχείων ύψους 1.270.000 ευρώ.

• Σε πολιτικό πρόσωπο περαιώθηκε φορολογικός έλεγχος για την άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας και καταλογίσθηκε παράβαση για μη έκδοση δύο φορολογικών στοιχείων ύψους 55.000 ευρώ για τη χρήση 2007.

• Ασφαλιστική εταιρεία της οποίας η άδεια είχε ανακληθεί, υπερτιμολόγησε το τίμημα εξαγοράς ακινήτου κατά 4.000.000 ευρώ με σκοπό την εξαπάτηση της εποπτεύουσας Αρχής για την ανανέωση της άδειας λειτουργίας.

• Σε συνεργασία με τις ολλανδικές Αρχές, ελέγχθηκαν 68 Έλληνες φορολογούμενοι οι οποίοι είχαν αποκρύψει εισοδήματα 1.570.000 ευρώ.

• Φυσικό πρόσωπο, πρώην πιλότος ΟΑ δεν δήλωσε εισοδήματα 1.457.000 ευρώ

Στη Θεσσαλονίκη

• Διαπιστώθηκε ότι διευθύντρια δημόσιου νοσοκομείου είχε προσαύξηση οικογενειακής περιουσίας κατά 631.937 ευρώ. Σχηματίστηκε δικογραφία και απεστάλη στον εισαγγελέα Διαφθοράς Θεσ/κης.

• Σε μεγάλη φαρμακευτική εταιρεία καταλογίσθηκε παράβαση 7.000.000 ευρώ για λήψη εικονικών τιμολογίων από offshore εταιρεία.

• Αθλητικά σωματεία εξέδωσαν εικονικά τιμολόγια σε διάφορες επιχειρήσεις και καταλογίσθηκαν πρόστιμα ύψους 5.376.000 ευρώ. Υπήρξε ήδη παραδοχή για εικονικότητα 1.870.000 ευρώ και καταβλήθηκαν τα προβλεπόμενα πρόστιμα.

• Σε Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης διαπιστώθηκε ζημία σε βάρος του Ιδρύματος από κακοδιαχείριση στα μισθώματα των κυλικείων. Υποβλήθηκε δικογραφία στον εισαγγελέα Διαφθοράς Θεσ/κης.

• Γνωστό μέντιουμ δεν δήλωσε έσοδα 700.000 ευρώ.

Στη Θεσσαλία

• Επιχείρηση εξέδωσε 140 πλαστά και εικονικά φορολογικά στοιχεία ύψους 1.385.000 ευρώ. Καταλογίστηκαν πρόστιμα 3.823.000 ευρώ.

Στην Ήπειρο

• Κοινοπραξία εξέδωσε τέσσερα εικονικά τιμολόγια προκειμένου να εισπραχθούν παράνομες επιδοτήσεις. Επιβλήθηκε πρόστιμο 1.360.000 ευρώ.

• Τέσσερεις αυτοκινητιστές έλαβαν 18 εικονικά τιμολόγια ύψους 1.000.000 ευρώ.

Στη Στερεά Ελλάδα

• Έμπορος αυτοκινήτων δεν μπόρεσε να δικαιολογήσει καταθέσεις 8.600.000 ευρώ που βρέθηκαν στους τραπεζικούς λογαριασμούς του.

• Επιχείρηση καφετέρια- χονδρικό εμπόριο καφέ χρησιμοποιούσε μη δηλωμένες ταμειακές μηχανές και εξέδωσε κατά τα έτη 2009-2013, 102.977 αποδείξεις χωρίς αυτές να υποβληθούν ποτέ στην αρμόδια ΔΟΥ για καταβολή ΦΠΑ και λοιπών φόρων.

Στη Δυτική Ελλάδα

• Κατελήφθησαν από το ΣΔΟΕ δύο φορτηγά εφοδιασμού καυσίμων ναυτιλίας να διακινούν λαθραία καύσιμα τα οποία δεν είχαν παραδοθεί σε πλοία. Συνελήφθησαν οι οδηγοί και οδηγήθηκαν ενώπιον του αρμόδιου Εισαγγελέα με την κατηγορία της λαθρεμπορίας.

Όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Οικονομικών οι ενδεικτικοί έλεγχοι που έκανε το ΣΔΟΕ το 2013 σε κατηγορίες με μεγάλη φοροδιαφυγή αποκάλυψαν τα ακόλουθα ποσά φοροδιαφυγής: 

σε 52 αγρότες για παράνομες επιδοτήσεις και επιστροφές ΦΠΑ 54,1 εκατ. ευρώ, Δημοτική Επιχείρηση 1,7 εκατ. ευρώ,, σε 29 γιατρούς 6,8 εκατ. ευρώ, σε 2 επιχειρήσεις courier 3,6 εκατ. ευρώ, σε 2 φαρμακεία 2 εκατ. ευρώ, σε 2 καλλιτέχνες 4,2 εκατ. ευρώ, σε 2 ξενοδοχεία 1,5 εκατ. ευρώ, σε έμπορο για τοκογλυφία 4,9 εκατ. ευρώ, σε 3 εμπόρους αγροτικών προϊόντων 9,5 εκατ. ευρώ σε 22 εμπορικές επιχειρήσεις 14,3 εκατ. ευρώ και σε 2 εργολάβους οικοδομών 23,6 εκατ. ευρώ.

Συνολικά υποβλήθηκαν εκθέσεις για 215 περιπτώσεις με επιβληθέντα πρόστιμα 211.538.000 ευρώ και διαπιστωμένη απόκρυψη εισοδήματος 99.751.520 ευρώ.
BHMA

Ανταλλάσσοντας κυριαρχία

Συμφώνησαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα με το Ιράν;

Bilal Y. Saab

21/01/2014

Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα

• Print
• Send to friend
• • Decrease font size
  • Text
  • Increase font size

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να γράψετε το σχόλιο σας.Εγγραφείτε στο newsletterγια να λαμβάνετε ενημέρωση από το ForeignAffairs.gr.

Στις 15 Ιανουαρίου, η Defense News, μια διαδικτυακή και έντυπη στρατιωτική εφημερίδα, ανέφερε ότι το Ιράν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) είχαν καταλήξει σε συμφωνία σχετικά με τα επίμαχα νησιά Αμπού Μούσα και τα Μεγάλο και Μικρό Τουνμπ. Το ρεπορτάζ [1] ανέφερε μια απροσδιόριστη υψηλού επιπέδου πηγή στα ΗΑΕ, που είπε ότι παρότι μια συμφωνία για το Abu Musa, το μεγαλύτερο από τα τρία νησιά, ήταν ακόμη στο στάδιο των διαπραγματεύσεων, το καθεστώς των άλλων δύο είχε «οριστικοποιηθεί» και ότι και τα δύο θα επιστρέψουν στα ΗΑΕ.

Μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να είναι ιστορική. Τα νησιά βρίσκονται κοντά στα στρατηγικής σημασίας Στενά τού Ορμούζ. Στην πραγματικότητα, ο κύριος δίαυλος εισόδου και εξόδου από τον Κόλπο για τα πλοία και τα δεξαμενόπλοια βρίσκεται μεταξύ του Abu Musa και των Μεγάλο και Μικρό Τουνμπ , γεγονός που τα καθιστά εξαιρετικά σημαντικά για την παγκόσμια οικονομία. Ο έλεγχος των νησιών έχει υπάρξει από καιρό μια σημαντική πηγή έντασης μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Το Ιράν ισχυρίζεται ότι και τα τρία νησιά ήταν ιρανικό έδαφος έως ότου οι Βρετανοί τα κατέλαβαν το 1908. Τα ΗΑΕ υποστηρίζουν ότι, εδώ και αιώνες, οι περισσότεροι από τους κατοίκους τού Abu Musa υπήρξαν Άραβες, οπότε τα νησιά θα πρέπει δικαιωματικά να ανήκουν στα ΗΑΕ. Σύμφωνα με ένα μνημόνιο κατανόησης (memorandum of understanding, MoU) το 1971, το Abu Musa έχει διαιρεθεί μεταξύ του Ιράν και του εμιράτου τού Sharjah. Το μνημόνιο προβλέπει ότι το Ιράν και το Sharjah θα διαχειρίζονται από κοινού το νησί και θα μοιράζονται τους πόρους του. Λίγο πριν από την υπογραφή τού εγγράφου, το Ιράν πήρε τον έλεγχο των άλλων δύο νησιών, και τα κατέχει έκτοτε. Τα ΗΑΕ παρουσίασαν τις δικές τους διεκδικήσεις προς το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών το 1980, αλλά εις μάτην.

Αλλά είναι πολύ νωρίς για να ανοίξουν οι σαμπάνιες, επειδή ούτε η ιρανική κυβέρνηση ούτε η κυβέρνηση των ΗΑΕ επιβεβαίωσε την είδηση. Και μάλλον γι’ αυτό ούτε μια ιρανική εφημερίδα ή εφημερίδα των Εμιράτων ή οποιοδήποτε διεθνές ειδησεογραφικό μέσο δεν ανέφερε σχετικά με το θέμα. Θα ήταν πιο εύκολο να κρίνουμε την ειλικρίνεια του ρεπορτάζ αν οι παρατηρητές γνώριζαν αν ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ρουχανί και ο υπουργός Εξωτερικών Ζαβάντ Ζαρίφ, οι οποίοι είχαν πρόσφατα διαπραγματεύσεις με τα Εμιράτα, το έκαναν με την συγκατάθεση της σκληροπυρηνικής Ιρανικής Επαναστατικής Φρουράς (ΙΕΦ). Η ΙΕΦ ουσιαστικά διοικεί την οικονομία και τις στρατηγικές υποθέσεις τής χώρας. Αλλά αυτές οι πληροφορίες δεν είναι διαθέσιμες. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι, μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, ο υποστράτηγος της ΙΕΦ, Μοχάμαντ Αλί Ζαφαρί, έστειλε ένα αυστηρό μήνυμα προς τον Ζαρίφ, προειδοποιώντας τον να απέχει από σημαντική περιφερειακή διπλωματία και να «αποστασιοποιηθεί από στρατιωτικά ζητήματα», όπως αναφέρει η εφημερίδα National. Αν ο Ρουχανί και ο Ζαρίφ διεξάγουν συνομιλίες με τα Εμιράτα αντίθετα με τις επιθυμίες της ΙΕΦ και του Ανώτατου Ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, δεν υπάρχει λόγος να αναμένουμε μια διπλωματική διευθέτηση ή κάποια σημαντική πρόοδο σε οποιοδήποτε από τα στοιχεία τής ιρανικής περιφερειακής ατζέντας.

Ένα άλλο χτύπημα κατά του ρεπορτάζ τής Defense News είναι ότι περιέχει ένα σημαντικό λάθος. Το ρεπορτάζ αναφέρει ότι το Ομάν «θα λάβει δωρεάν φυσικό αέριο και πετρέλαιο από το Ιράν μόλις κατασκευαστεί νέος αγωγός μέσα στα επόμενα δύο χρόνια» ως αντάλλαγμα επειδή το Σουλτανάτο παρέδωσε το στρατηγικής τοποθεσίας βουνό Ras Musandam στους Ιρανούς. Ανεξάρτητα από το αν ένα τέτοιο quid pro quo (στμ: αντιστάθμισμα) θα ήταν κάτι καλό και για τα δύο μέρη, δεν είναι αληθές. Σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές τού Ομάν, ούτε το Ομάν είναι τόσο επιπόλαιο ώστε να παραδώσει στρατηγικό έδαφος στους Ιρανούς ούτε η Τεχεράνη είναι έτοιμη να προμηθεύσει το Σουλτανάτο με πετρέλαιο και φυσικό αέριο δωρεάν. Μια από τις πηγές είπε, «Μπορούμε να αγοράσουμε το πετρέλαιο, και ο σουλτάνος Qaboos» - ο ηγέτης τού Ομάν – «δεν θα παραδώσει την κυριαρχία ενός τμήματος της πατρίδας για εμπορικά συμφέροντα. Αυτό είναι γελοίο».

Ωστόσο, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή μη μιας συμφωνίας για τα νησιά, δεν υπάρχει καμία αμφισβήτηση ότι οι σχέσεις μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων έχουν βελτιωθεί τους τελευταίους μήνες, και ότι αυτή η εξέλιξη, αν συνεχιστεί, θα φέρει τεράστιες στρατηγικές επιπτώσεις για την ασφάλεια του Κόλπου, την περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων, καθώς και στα αμερικανικά σχέδια και συμφέροντα στη Μέση Ανατολή.

Η επαναπροσέγγιση μεταξύ των ΗΑΕ και του Ιράν, η οποία φαίνεται να χρονολογείται πριν από λίγους μήνες, όταν αρκετοί ηγέτες τού Ιράν και των Εμιράτων συναντήθηκαν για αρκετές συνεδριάσεις υψηλού επιπέδου, είναι από πολλές απόψεις ένα προϊόν τής «στροφής» των ΗΠΑ στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού. Η Ουάσινγκτον, με το να επικοινωνήσει την πρόθεσή της να απεμπλακεί σταδιακά από την περιοχή, ίσως κατά λάθος, ανάγκασε τους συμμάχους της να προσαρμόσουν την εξωτερική πολιτική τους. Και σε αντίθεση με εκείνα που κάποιοι έχουν πρόσφατα αποφανθεί, κάτι τέτοιο δεν θα σημαίνει συγκρούσεις και καταστροφή στη Μέση Ανατολή.

Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες επαναπροσδιορίζουν τον ρόλο τους στην περιοχή και γίνονται περισσότερο ένας άγρυπνος προστάτης αντί ένας παρεμβατικός αστυνομικός, αυτό πρόκειται, με σχεδιασμό ή αυτόματα, να πιέσει τις περιφερειακές δυνάμεις να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να συνεργαστούν. Και τούτο είναι ακριβώς αυτό που κάνουν τα ΗΑΕ. Γνωρίζοντας ότι τέλειωσαν οι ημέρες που οι Ηνωμένες Πολιτείες έπαιζαν τον ηγεμονικό σταθεροποιητή στην γειτονιά τους, όντες όμως ακόμα σίγουροι ότι η συνεργασία τους με την Ουάσιγκτον είναι ισχυρή και θα έχει διάρκεια, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν προσαρμοστεί στις νέες παγκόσμιες προτεραιότητες των Ηνωμένων Πολιτειών και προσεγγίζουν την Μέση Ανατολή. Και το κάνουν αυτό με την εντατικοποίηση της εμπλοκής τους σε θετική διπλωματία στην περιοχή και με την βελτίωση των σχέσεων με παλιούς εχθρούς, όπως το Ιράν. Κάποιοι μπορεί να το αποκαλούν τρέχουσα τάση - μπορεί να φαίνεται ότι τα ΗΑΕ φλερτάρουν το Ιράν, το πιο ισχυρό κράτος στην περιοχή - αλλά στην πραγματικότητα είναι περισσότερο μια υγιής και ορθολογική άσκηση σκληρού ρεαλισμού.

Δεν είναι σαφές εάν όλοι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ θα ακολουθήσουν τα βήματα των ΗΑΕ. Κάποιοι μπορεί να θεωρήσουν την ενισχυμένη σχέση τού Ιράν με τα Εμιράτα ως πολιτικό κίνδυνο και κίνδυνο για την ασφάλεια. Αλλά όχι οι γείτονες των ΗΑΕ. Το Κατάρ, για παράδειγμα, δεν ανησυχεί, δεδομένων των στενών δεσμών του με το Ιράν. Ούτε το Κουβέιτ. Και το Ομάν, βέβαια, το βλέπει σαν κάτι καθαρά θετικό - αλλιώς δεν θα είχε βοηθήσει με το να μεσολαβήσει μεταξύ των δύο χωρών.

Το οποίο αφήνει απ’ έξω την Σαουδική Αραβία και το Μπαχρέιν. Αν και δεν είναι αδιανόητο για την Σαουδική Αραβία να επιλέξει την διευθέτηση αντί την αντιπαράθεση με το Ιράν, πρέπει να είμαστε ρεαλιστές και να δούμε ότι σε αντίθεση με άλλες χώρες τού Κόλπου, το βασίλειο είναι στην πραγματικότητα σε ανοιχτό πόλεμο (δια πληρεξουσίων) με το Ιράν στο Ιράκ, στον Λίβανο, την Υεμένη, και, κυρίως , την Συρία. Με δεδομένη την έντονη αντιπαλότητα μεταξύ των Σαουδαράβων και των Ιρανών - μια αντιπαλότητα που έχει καθορίσει την πολιτική στην περιοχή κατά την τελευταία δεκαετία - είναι δύσκολο να δούμε το πώς η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να ακολουθήσει το παράδειγμα των ΗΑΕ. Αλλά η μπάλα δεν είναι ξεκάθαρα στην πλευρά τού βασιλείου. Το Ιράν έχει έναν σημαίνοντα λόγο, επίσης, πάνω στην κατεύθυνση που παίρνει η Σαουδική Αραβία. Αυτό μπορεί είτε να αμβλύνει τις ανησυχίες τής Σαουδικής Αραβίας ή να ενισχύσει την οχυρωτική νοοτροπία της.

Εκτός από την συμβολή στην ασφάλεια του Κόλπου, η επαναπροσέγγιση μεταξύ των ΗΑΕ και του Ιράν θα μπορούσε να επιτρέψει καλύτερους δεσμούς μεταξύ του Ριάντ και της Τεχεράνης. Σκεφτείτε το εξής: η Σαουδική Αραβία στηρίχθηκε στο παρελθόν στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο Συμβούλιο Συνεργασίας τού Κόλπου για την αντιμετώπιση της επιρροής και των σχεδίων του Ιράν. Με την εξαίρεση του Ομάν, το οποίο έχει τις δικές εκτιμήσεις για την ασφάλεια και την οικονομία του, όλα τα κράτη τού Κόλπου ήταν περισσότερο ή λιγότερο σε ένα στρατόπεδο εναντίον της Τεχεράνης υπό Σαουδαραβική και αμερικανική ηγεσία. Τώρα όλα αυτά έχουν τελειώσει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται ότι πραγματικά ενδιαφέρονται για την πλήρη αναθεώρηση των σχέσεών τους με το Ιράν. Εν τω μεταξύ, οι ανησυχίες για το Ιράν έχουν εξασθενίσει στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ και το Κουβέιτ. Ακόμη και η Μανάμα, η οποία πάντα αισθανόταν να απειλείται από το Ιράν, έχει ελπίδες με τον Ρουχανί και τον Ζαρίφ. Αλλά όχι η Σαουδική Αραβία, η οποία φαινομενικά αρνείται να πιστέψει ότι συνέβη μια θετική αλλαγή στο ιρανικό πολιτικό σύστημα, και σήμερα το βασίλειο έχει βρεθεί σχεδόν μόνο του στην επιθετική αντιπαράθεσή του με το Ιράν. Και αυτό δεν είναι μια καλή κατάσταση για να βιώνεις. Τα κράτη τού Κόλπου φαίνεται να έχουν προχωρήσει και αγκάλιασαν, με ποικίλους βαθμούς, τη νέα προσέγγιση του Ιράν για τις περιφερειακές σχέσεις, ενώ η Σαουδική Αραβία το μόνο που έκανε είναι να στυλώσει τα πόδια της.

Η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε σύντομα να συνειδητοποιήσει ότι η αυτοαπομόνωσή της είναι αυτοκαταστροφική. Το αν το βασίλειο μιμηθεί τα ΗΑΕ εξαρτάται κυρίως από την σοφία τής ηγεσίας του. Θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να σβήσουν οι φωτιές στα θέατρα των συγκρούσεων της Σαουδικής Αραβίας με το Ιράν. Αλλά, όλα ξεκινούν με μια θαρραλέα, στρατηγική απόφαση, και μόνο ο βασιλιάς Αμπντουλάχ μπιν Αμπντουλαζίζ μπορεί να το κάνει. Ο πρίγκιπας Σαούντ αλ Φαϊζάλ, ο Σαουδάραβας υπουργός Εξωτερικών, ήταν στο Ομάν σε μια συνάντηση με την Αυτού Μεγαλειότητα τον Σουλτάνο Qaboos για να παραδώσει ένα προσωπικό μήνυμα από τον βασιλιά Αμπντουλάχ. Θα μπορούσε να είναι μια ειδική έκκληση προς το Ομάν να μεσολαβήσει μεταξύ του Ριάντ και της Τεχεράνης; Δεν είναι σαφές, αλλά αν επιβεβαιωθούν τα νέα για μια συμφωνία μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων για τα τρία νησιά, η Σαουδική Αραβία θα βρίσκει ολοένα και πιο κοστοβόρο να κολυμπά μόνη ενάντια στο ρεύμα τής περιφερειακής διπλωματίας και της συμφιλίωσης.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/140661/bilal-y-saab/swapping-sove...

Συνδέσεις:
[1] https://webmail.cfr.org/OWA/redir.aspx?C=mMq5NicR602ia0UAd4qgSo_Ivi_65dA...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνσηwww.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνσηwww.facebook.com/ForeignAffairs.gr